Günümüzde internet hızla yaygınlaşarak hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Modern teknolojiler sayesinde internetin sıklıkla kullanıldığı platformlardan biri de akıllı telefonlarıdır. Akıllı telefonların; insanlar, gruplar ve toplumlar üzerinde davranışları, alışkanlıkları, sosyal bilişi, kişiliği ve ilişkileri değiştiren sosyal ve psikolojik etkileri bulunmaktadır.

Telefonu her açış, karşılaşılan her bir beğeni ve olumlu yorum beynimiz tarafından Ödül tepkisi ile karşılanmakta ve bu ödüle yoğun maruz kalma durumu beyindeki ödül sisteminde soruna yol açmaktadır. Bu, aynı ödülü almak için akıllı telefonu daha sık kurcalamaya, hatta akıllı telefonsuz kalma korkusuna (nomofobi) denmektedir.

İngilizce “no mobilephone phobia” ifadesinden türetilmiş olan “nomophobia” kavramının Türkçesi; en kapsayıcı ifade ile “akıllı telefonsuz kalma korkusu” dur.

Akıllı telefondan mahrum kalmak bireylerde endişeye yol açması sebebiyle Nomofobi, fobiler kapsamında ele alınmaktadır. Yersiz korkular ve bu korkuların yarattığı olumsuz zihinsel ve fiziksel durumlar ile ilişkilendirilmektedir.

Akıllı telefonların hayatı kolaylaştıracak bir sürü imkana sahip olması ve bu kolaylıklara alışmaya yatkın oluşumuz onlara bağımlılığı arttırmaktadır.

Nomofobik birey, mobil telefondan yoksun olduğunda korku ve kaygı duymaya başlamakla kalmayıp çeşitli belirtiler ortaya çıkmaktadır; Sürekli mesaj veya çağrı olup olmadığını kontrol etme, kapsama alanı dışı veya kullanımın kısıtlı olduğu yerlerde endişe ve gerginlik duyma, telefonu 24 saat açık bırakma, yatağa akıllı telefon ile girme gibi davranışlar buna örnek olarak verilebilir.

NOMOFOBİNİN BELİRTİLERİ

• Düzenli olarak akıllı telefon kullanmak ve onunla çok fazla vakit geçirmek. Bir veya daha fazla mobil cihaza sahip olmak ve bunların şarj aletlerini sürekli yanında bulundurmak.

• Akıllı telefonunu kaybetme, yakınlarda olmaması, yerini bulamama, kapsama alanı dışında olma, bataryanın bitmesi gibi fikirlerin endişe yaratıyor olması ve mobil cihazların yasak olduğu yer ve ortamlardan uzak durma çabası.

• Arama veya mesaj var mı diye sık sık akıllı telefonun ekranına bakma

• Akıllı telefonu 24 saat hiç kapatmama, yatakta akıllı telefon ile uyuma

• Endişe ve stres yarattığından ötürü yüz yüze sosyal etkileşimi çok sınırlı tutma ve yeni teknolojiler ile iletişim kurmayı tercih etme

• Akıllı telefon kullanmak yoluyla büyük masraflara ve borçlara maruz kalma

Problemli akıllı telefon kullanımının psikolojik sıkıntılar ile ilişkisini anlamak üzere yapılan çalışmalarda; depresyon, anksiyete, utangaçlık, yalnızlık, stres, içedönüklük ve duygusal dengesizlik ile problemli akıllı telefon kullanımı arasında ilişki bulunmuştur.

Burada dikkat edilmesi gereken; çalışmaların akıllı telefon kullanımı ile ilgili değil, PROBLEMLİ akıllı telefon kullanımı ile ilgili olmasıdır. Çünkü sorun tek başına akıllı telefonlarda değildir, önemli olan bizim onla nasıl ilişki kurduğumuz ve kişiliğimiz. Tüm nesneler iş görme şekline göre tanımlanır. Yanlış kullanımda hata o nesnede değil, yanlış kullanan kişidedir.

“Çekicin tanımında çivileri duvara çakması vardır. Çekicin mucidi onu yaparken bir gün İsmail Usta’nın öfkelenip o çekici ortağı Bünyamin’in kafasına sertçe vurup onu bayıltabileceğini hesaba katmamıştır. İsmail Usta öfkeyle çekici ortağının kafasına vurduğunda, çekiç kadar öfke duygusunu da işlevinin dışında kullanmış olur.”

KAYNAKLAR

• Erdem, H., Kalkın G., Türen, U., Deniz M. (2016. Üniversite Öğrencilerinde Mobil Telefon Yoksunluğu Korkusunun (nomofobi) Akademik Başarıya Etkisi., Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 923-936.

• Erdem, H., Türen, U., & Kalkın G. (2017). Mobil Telefon Yoksunluğu Korkusu (nomofobi) Yayılımı: Türkiye'den Üniversite Öğrencileri ve Kamu Çalışanları Örneklemi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 10 (1), 3-4.

• Şakiroğlu, M. ve Akyol, C. P. (2018). Çocukları Sanal Dünyada(n) Koruma Kılavuzu. İstanbul: Hayykitap

Psikolog Betül KESKİN