POLİS DERGİSİ
Atış poligonlarında kullanılacak kişisel koruyucu donanımların alınması öncesinde bakılması gereken en önemli nokta standartlara uygun olup olmadığıdır. Hayatımızın bir çok alanında yer alan ve gittikçe de yaygınlaşan standartlar, tüm ülkelerin önem verdiği vazgeçilmez bir konuma gelmiştir. European Norm – EN (Avrupa Standartları) adı altında yayınlanan standartlar ürünlerin ve hizmetlerin amaçlarına uyup, mukayese edilebilirliğini ve nasıl test edilmelerini açıklayan belgeler olarak yayımlanmaktadır. Ürünlerin kendi gurubundaki standartlara uygun olup olmadığı ise yetkili ve akredite edilmiş laboratuvarlara sahip kuruluşlar aracılığı ile test edilmekte ve standartlara uygunluğu belgelendirilmektedir. Ülkemizde Türk Standartları Enstitüsü tarafından 89/686/EEC ve 89/686 EEC Avrupa Birliği Konsey Direktifleri çerçevesinde kabul edilen standartlar, ilgili kuruluşların görüşleri alınarak hayata geçirilmektedir. TS–EN olarak yayımlanan standartlar, özellikle çalışanların sağlık ve güvenliklerinin korunması konusunda oldukça önemlidir [1].
Burada atış poligonlarında atıcıların göz ve kulak sağlıkları açısından kullanılması gereken koruyucu kulaklık ve koruyucu gözlüklerin hangi standartlarda olması gerektiği ile gözlük ve kulaklık seçiminde dikkat edilmesi gereken hususların ne olduğu konusunda bilgiler verilmiştir.
Koruyucu Kulaklık:
İnsan üzerinde fiziksel, psikolojik, somatik ve performans etkileri gibi olumsuzluklar meydana getiren istenmeyen seslere gürültü denir. Gürültü, insan kulağında meydana getirdiği basıncın referans basınca oranının logaritmik ifadesi olan desibel ile ölçülür. Sesin şiddet birimi desibel’dir ve (dB) şeklinde gösterilir.
Poligonda atış yapılırken tabanca ve tüfekten çıkan sesler ortamda gürültü oluşturmaktadır. Ateşli silahlar kalibrelerine bağlı olarak ortalama 130-160 desibel bazen de daha yüksek ses üretirler. Yapılan araştırmalarda 0 dB işitme eşiği 140 dB ise ağrı eşiği olarak kabul edilmiştir. Gün boyu ortalama 140 desibel (dB) patlama sesine maruz kalmak, sonuçta uzun sürede kulakta kaçınılmaz olarak hasar meydana getirecektir. Kulak koruyucu, kullanıcının kulağına ulaşan gürültüyü zayıflatmayı amaçlar ve aşırı gürültüye bağlı işitme hasar riskini önlemek için kullanılır. Bu sebeplerden dolayı, kulak koruyucu dikkatle seçilmeli ve kullanılmalıdır.
SNR (Single Number Rating / Tek Numaralı Derecelendirme) ve NRR (Noise Reduction Rating / Gürültü Azaltma Derecesi) değeri nedir?
SNR, Uluslararası Standart ISO 4869’a göre belirlenmiş bir değerlendirme sistemidir. Doğru takılan bir işitme koruma cihazı tarafından sunulan koruma miktarını gösteren Avrupa Birliği içindeki sistemdir. SNR dB cinsinden ifade edilir ve farklı işitme koruma cihazlarının potansiyel gürültü azaltma yeteneğini karşılaştırmak için bir kılavuz olarak kullanılır [2].
NRR, genel gürültü seviyesinin işitme koruyucusu tarafından ne kadar azaltıldığına bağlı olarak bir işitme koruyucuyu tarif etmeye çalışan bir yöntemdir. Klinik değerlendirme olarak NRR teorik olarak verilen bir cihazın korunmasına dair bir tahmin sunar. Derecelendirme, son kullanıcının, ürünün kendi çalışma ortamında gürültü için zayıflatma yeteneklerini değerlendirmesini sağlar [2].
Her kulak koruyucu için SNR veya NRR değeri bilgisi bulunmalıdır ve kulak koruyucu seçimi için bunun temel koşul olduğu bilinmelidir. NRR veya SNR derecesi, bir işitme koruma cihazı takarak gürültünün azaltılacağı seviyeyi gösterir. Örneğin ortamda 110 dBA'lık bir gürültü seviyeniz varsa ve 30 NRR veya SNR değerine sahip bir kulak koruyucunuz varsa buradan algılanan gürültü seviyesinin 80 dBA'ya düşürüldüğünü anlayabiliriz [2].
Kulak Koruyucu Türleri
Kulak Tıkaçları: TS EN 352/2 standardına sahiptir. Kulak tıkaçları kulak kanalı girişine takılırlar. Kulağı tıkayarak sızdırmazlık sağlarlar. Bazı kulaklıklar, bir kordona veya banda takılabilir. Kulak tıkaçlarının kullanımı normalde kafaya giyilen diğer ekipmandan olumsuz olarak etkilenmez, ancak doğru şekilde oturmaları zor olabilir. Uyarlama için üreticinin talimatlarını izlemek önemlidir ve bazı kullanıcılara eğitim gerekebilir [2].
Resim-1- Çeşitli kulak tıkaçları [2]
Son zamanlarda kulak tıkaçlarına benzer fakat insan kulağının kişiye özel kalıbı alınarak üretilen üst segment kulak tıkaçları üretilmeye başlanmıştır [3].
Resim-2- Kişiye özel üretilen kulak tıkacı
Manşon Tipi Kulak Koruyucular: TS EN 352/1 standardına sahiptir. Kulaklıklar, yastıklı bir conta ve ses emici astar ile sert plastik kaplara sahiptir. Kaplar, gergin bir kafa bandıyla kulaklar üzerinde sıkıca tutulur. Kulaklıkların takılma biçimine göre performansı farklı olabilir. Ortalama gürültü 100 dBA seviyesine ulaştığında manşon tipi kulaklık kullanmak gerekir. Kulak tıkaçları uygun değildir. Bunun amacı gürültü girişini sadece kulak kanalından değil, aynı zamanda kulak kepçesinden de önleyebilmektir [2].
Resim-3- Manşon tipi koruyucu kulaklık
Elektronik Kulak Koruyucular: TS EN 352/4 ve TS EN 352/6 standartlarına sahiptir. Bazı işitme koruyucuları, iletişim kurmak veya sessiz zamanlarda koruyuculuğu azaltmak için elektronik özelliklerle donatılmıştır. Diğerleri ek zayıflatma sağlamak için elektronik özellikleri kullanır. Bazı koruyucularda düz bir frekans tepkisi sağlamak için mekanik filtreler de kullanılır. Bu tarz koruyucular ile normal konuşma sesleri duyulabildiği gibi ortalama 82 dB üzerinde sesleri otomatik olarak algılayarak gürültüyü azaltır [2].
Resim-4- Elektronik koruyucu kulaklık [2]
Poligonlarda pasif kulaklıklar ve kulak tıkaçlarından ziyade elektronik kulaklıkların kullanılması güvenlik açısından oldukça önemlidir. Zira pasif kulaklık (Manşon tipi) ve tıkaçlar dışarıdan gelen bütün sesleri engellemektedir. Buda atış görevlilerinin ve atıcıların birbirlerini duymalarını engelleyerek aradaki iletişimi zayıflatmaktadır. Elektronik koruyucu kulaklıklar ise konuşma seslerini otomatik olarak algılayıp atıcı ve görevli arasındaki iletişimin kesintisiz ve sağlıklı bir şekilde devam etmesini sağlamaktadır. Unutulmamalıdır ki atış yapan kişinin herhangi bir kazaya sebebiyet vermemesi adına atış görevlisinin komutlarını duyması gerekmektedir.
Aşağıda kulak tıkaçlarının ve manşon tipi kulak koruyucuların avantajları ve dezavantajlarını gösterir tablo bulunmaktadır.
Tablo-1- Kulak tıkaçları ve manşon tipi kulak koruyucuların karşılaştırılması [2]
|
Kulak Tıkaçları |
Manşon Tipi Koruyucular |
|
Avantajlar: |
Avantajlar: |
|
Dezavantajlar: |
Dezavantajlar: |
Koruyucu Gözlük:
Hiç şüphe yok ki yaşamımızın en önemli hediyesi olan gözlerimizin yani görmemizin silah atışları esnasında korunması çok önemlidir. Atışlar esnasında gözlerimizin korunması, beklenmeyen kazaların ne zaman olacağının bilinmemesi ve geri dönüşü olmayan sonuçları nedeniyle olmazsa olmaz şartlardan biridir [1].
Tabanca ya da uzun namlulu silah ile atış yapıldığı zaman mermi ile birlikte silahtan alev, duman, yanmış ya da yanmamış barut artıkları ile metal partiküller (Bakır, Çinko, Krom, Nikel, Demir, Kurşun gibi) çevreye yayılmaktadır. Bu durum göz önünde bulundurulduğunda, atış yapan ya da atış nezaretçisinin (Atış Görevlisi) etrafa yayılan bu ürünlerden etkilenme riskini en aza indirebilmek için gözlük takmanın kaçınılmaz bir durum olduğu ortaya çıkmaktadır. Silahtan çıkan bu ürünlerin yanı sıra dışarı atılan ısınmış boş kovanların ve arızalı mühimmatın silah içinde infilak etmesi ya da silahın arızası sonucu meydana gelen patlamaların zararlı etkilerinden korunmak içinde koruyucu gözlüklerin kullanılması göz sağlığı açısından vazgeçilmezdir.
Koruyucu Gözlük Standartları
EN166 Standartları (EN: Avrupa Standartları)
Avrupa’da üretilen gözlükler için belirlenmiş bir standarttır. EN166 standardı bir atış gözlüğünün yeterli bir kapsama ve koruma sağladığını gösteren yüksek bir teknik performans standardıdır.
Koruyucu Gözlük Standart İşaretlemeleri
Tüm koruyucu gözlük parçaları EN 166 Avrupa standardından geçmiş olması gerekmektedir. EN 166 Amerika ve Asya da kullanılan koruyucu gözlük standartlarından daha kapsamlı bir standarttır. Poligonlarda kullanılan koruyucu gözlükler üzerinde aşağıdaki tarzda işaretlemeler mutlaka bulunmalıdır.
Çerçeve ve Lens İşaretlemeleri İçin:
Şekil-1- Lens İşaretlemeleri [5]
Atış Gözlüğü Alırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Kaynaklar:
