İnsanlık tarihi boyunca birçok farklı dönemde salgın hastalıkların çok sayıda ölüme yol açan felaketler olarak ortaya çıktığı görülmektedir. 14. Yüzyılda etkisini gösteren veba salgını ve 20. Yüzyılın başlarında yaşanan “İspanyol Gribi” olarak adlandırılan H1N1 salgını büyük can kayıplarının yaşandığı salgınlardan bazılarıdır. Salgın hastalıklar söz konusu olduğunda etkileri sadece insan sağlığı üzerinde görülmemektedir. Özellikle tarihte görülen büyük salgınlara baktığımızda hem sosyal hem de ekonomik hayatı tehdit eden birçok faktörün salgın dönemlerinde yaşandığı görülmektedir.

Salgın hastalıklar ortaya çıktıktan sonra başka ülkelerde ve başka kıtalarda da görülmeye başlarsa bu durum “pandemi” olarak değerlendirilmektedir. Günümüzde globalleşmenin beraberinde getirdiği sosyal ve ekonomik ilişkiler ile pandemilerin yaşanması krizlerin de ortaya çıkmasına neden olmaktadır. 2019 yılının Aralık ayında Wuhan’da ortaya çıkan koronavirüs salgını da hızla dünyanın başka bölgelerine yayılmış ve pandemi halini almıştır. Kovid 19 daha önce SARS ve MERS hastalıklarına neden olan virüslerin de içerisinde bulunduğu koronavirüs ailesine ait olan ve insanlarda daha önce karşılaşılmayan bir virüstür.

Hastalık pandemi olarak nitelendirildikten ve dünya çapında can kayıpları yaşanmaya başladıktan sonra dünya genelinde birçok ülke hastalık ile mücadele etmeye çalışarak farklı tedbirler almaya başlamıştır. Yayılma hızı yüksek olan ve yaşlı nüfus üzerinde öldürücü etkilere sahip bu hastalık ile mücadele amacıyla birçok ülkede karantina uygulamaları başlamış ve yurtdışına çıkışlar yasaklanmıştır. Bunların yanında uzaktan eğitim sistemine geçilmesi, birçok işyerinin evden çalışma sistemine geçmesi ve belirli yaş gruplarına uygulanan sokağa çıkma kısıtlamaları ile belirli zaman aralıklarında uygulanan sokağa çıkma yasakları da alınan önlemler içerisindedir. Alınan önlemler ve gerçekleştirilen uygulamalarla hastalığın bulaş hızının azaltılması ve bununla birlikte hastanelerde meydana gelmesi muhtemel yoğunluğun önüne geçilmesi amaçlanmaktadır. Bu nedenle alınan önlemler insanların birbiriyle etkileşimini azaltmayı ve olası bulaş ihtimallerini en aza indirmeyi hedeflemektedir.

Sosyal izolasyon gereksinimlerinin karşılanması ve bir yandan da eğitim ve iş hayatının devam etmesine yönelik çabalar internete şu ana kadar hiç olmadığı kadar ihtiyaç duyulduğu bir dönemin yaşanmasına sebep olmuştur. Eğitim, alışveriş, yemek siparişi, bankacılık ve daha birçok hizmet online olarak sağlanmaya başlanmış ve internet hayatın önemli gereksinimlerinden biri haline gelmiştir. Günlük ihtiyaçların karşılanmasında kullanılan yöntemlerin değişmesi ve temasın minimuma indirilmesine çalışılması ilerleyen dönemde hayatımıza birçok yeniliğin de girebileceğini düşündürmektedir. Özellikle birçok alanda temasın azaltılabilmesi açısından robotik sistemlere geçilmesi kaçınılmaz olarak görülmektedir. Şu an bile bazı firmalar teslimatlarında robotik sistemleri kullanmayı planlarken, bazı hastanelerde hasta takibi robotik sistemlerle yapılmaya başlanmıştır.

Kovid 19 salgını ile beraber herhangi bir salgın hastalık durumunda yapılması gerekenler hakkında toplumun geneli bilgi sahibi olmaya başlamıştır. Ayrıca herhangi bir salgının herhangi bir zamanda ortaya çıkmasının da her zaman muhtemel olduğu göz önüne alınarak hareket edilmesinin gerekliliği artık su götürmez bir gerçektir. O nedenle alınacak önlemler de sadece şu an alınması gereken ve salgın sonrasında rafa kaldırılacak yöntemler olarak ele alınmamalı, bundan sonraki herhangi bir salgın hastalık ya da biyolojik saldırı tehdidine karşı elimizde bulunması gereken güvenlik önlemleri olarak düşünülmeli, bu amaçla yapılacak harcamaların ve çalışmaların güvenlik açısından hayati önem taşıdığı bilinerek hareket edilmelidir.

Koronavirüsün dünyada ilk ortaya çıktığı 2019 yılının Aralık ayından bugüne dünyanın hemen her yerinde ortaya çıkmış ve can kayıplarının yaşanmasına neden olmuştur. Dünya geneline baktığımızda Avrupa ve Amerika’da koronavirüsün büyük can kayıplarına neden olduğu ve sağlık sektöründe krizler yaşanmasına sebebiyet verdiğini görmekteyiz.

2020 Mayıs ayının sonu itibariyle elde edilen verilere bakıldığında dünya genelinde vaka sayısı 6 milyon kişiye ulaşmış, virüs kaynaklı ölüm sayısı ise 370 bin kişiye yaklaşmıştır. Yine aynı tarihe ait veriler üzerinden yola çıkıldığında Kovid 19 sebebiyle gerçekleşen ölümlerin sayısının en yüksek olduğu ilk üç ülkenin Amerika, İngiltere ve İtalya olduğu görülmektedir.. Ülkemizde ilk vakanın ortaya çıkmasının ardından bulaşın azalması için hızla önlemler alınmıştır. Nisan ayının sonlarına doğru hem tespit edilen yeni vaka sayılarında hem de virüs kaynaklı ölüm sayısında ciddi bir azalma görülmektedir. İstatistiklere bakıldığında şu andaki tablo umut vadeden bir tablo olarak yorumlanmaktadır. Gerekli önlemler alınarak normalleşmenin sağlanması için bazı çalışmalar yapılmaya başlanmış ve normalleşme planı kapsamında bazı illerde kısıtlamalar kaldırılmaya başlamıştır.

Yararlanılan Kaynaklar

T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü “Pandemik İnfluenza Ulusal Hazırlık Planı”  https://www.grip.gov.tr/  (Erişim Tarihi: 15 Mayıs 2020)

World Health Organization Rgional Office for Europehttp://www.euro.who.int/ (Erişim Tarihi: 14 Mayıs 2020)

Centers for Disease Control and Prevention https://www.cdc.gov/ (Erişim Tarihi: 15 Mayıs 2020)

T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü https://hsgm.saglik.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 15 Mayıs 2020)