INTERPOL, uluslararası seviyede suçların önlenmesi, suçluların izlenmesi, yakalanması, tutuklanması ve iade edilinceye kadar devam eden işlemlerin yürütülmesi amacıyla kurulmuştur. Dünyayı daha güvenli bir hale getirmek için dünyanın dört bir tarafında bulunan polis teşkilatları arasında gerekli koordinasyonu sağlayarak, suç ve suçla mücadelede teknik ve operasyonel destek sağlamaktadır. 7/24 iletişim ağı sayesinde, diğer polis teşkilatlarıyla hızlı ve güvenli iletişim kurulabilmektedir.[1] Oluşturduğu veri tabanları ve yayımladığı bültenler, suçluların takip edilmesine, yerlerinin tespit edilmesine ve yakalanmalarına önemli katkılar sağlamaktadır. Merkezi Fransa/Lyon’da bulunan Teşkilat’ın üye ülke sayısı, 87.Genel Kurul Toplantısı’nda Kiribati ve Vanuatu’nun üye olmasıyla 194’e çıkmıştır ve böylece 193 üyesi bulunan Birleşmiş Milletler’i geçerek dünyanın en büyük teşkilatı haline gelmiştir. Teşkilatın resmi dilleri ise İngilizce, Fransızca, İspanyolca ve Arapça’dır.  

Her ne kadar resmi olarak INTERPOL adını 1956 yılında yeni tüzüğünün kabul edilmesiyle almış olsa da, kuruluşuna giden ilk adımları 1914 yılında atılmıştır. Sabıka kayıtlarının ortak bir veri tabanında tutulması fikri, kimlik tespitine ilişkin teknikler, suçların aydınlatılması ve özellikle tutuklama ve iade prosedürleri konularında işbirliği yapmak amacıyla 24 ülkenin emniyet mensupları ve adli temsilcilerinin katılımıyla Monako’da 1’inci Uluslararası Kriminal Polis Kongresi düzenlenmiştir.[2]

100 yılı aşkın bir süre önce gerçekleşen bu kongrede; farklı ülkelerin polis güçleri arasında resmi ve doğrudan irtibat kurulması, uluslararası posta, telgraf ve telefon hizmetlerinden ücretsiz faydalanılması, uluslararası iletişim dilinin (Fransızca) belirlenmesi, Adli Bilimler alanında eğitimler verilmesi, uluslararası veri tabanının oluşturulması, örnek bir iade antlaşmasının hazırlanması için çağrıda bulunulması, Dışişleri Bakanlıklarının bilgilendirilmesi kaydıyla yetkili adli merciler arasında iade taleplerinin doğrudan iletilmesi, suçun işlendiği ülkenin adli mercileri tarafından çıkarılan tutuklama müzekkeresinin suçlunun bulunduğu ülkede geçici tutuklama şeklinde mümkün olması gibi konular görüşülmüştür.[3] Bu konular, günümüz INTERPOL çalışmalarının temelini oluşturmaktadır.       

1923 yılında ise, Genel Merkezi Avusturya/Viyana’da bulunan Uluslararası Kriminal Polis Komisyonu kurulmuştur. Bu yıl, aynı zamanda aranan şahıslara yönelik bültenlerin İNTERPOL Uluslararası Kamu Güvenliği dergisinde yayımlanmaya başlandığı yıldır. 1930’ların sonunda yükselen Nazi Hareketi, Komisyonu kontrolü altına almış ve İkinci Dünya Savaşı’nın sonuna kadar bunu sürdürmüştür.[4]

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra yeniden yapılanma sürecine giren Komisyon, 1946 yılında renk kodlu bülten sistemine ilk kez geçmiş ve uluslararası seviyede aranan şahıslar için ilk kırmızı bültenleri yayımlamaya başlamıştır. 1956 yılında yeni Tüzüğünün kabul edilmesiyle kurumun adı, Uluslararası Kriminal Polis Teşkilatı (INTERPOL) olarak değiştirilmiştir.[5]  Ülkemiz Interpol’e Atatürk’ün imzasını taşıyan 08.01.1930 tarihli Kararname ile 1930 yılında üye olmuştur.

Teknolojinin gelişmesine bağlı olarak, INTERPOL, zaman içerisinde, küresel güvenli iletişim ağının kurulmasından tutun suçun önlenmesine ve suç ve suçla mücadelenin etkin bir şekilde yürütülmesine katkı sağlayan çeşitli veri tabanlarının oluşturulmasına kadar birçok yeniliği hayata geçirmiştir.  

 

INTERPOL’UN YAPISI VE YÖNETİMİ

İNTERPOL Teşkilatının en üst düzey yetkili organı olan Genel Kurul, Teşkilatın üyeleri tarafından görevlendirilen delegelerden oluşmaktadır.

Genel Kurul, Teşkilatın amaçlarına ulaşmak için uygun yöntemleri ve genel tedbirleri belirler, teşkilatın mali politikasını hazırlar, Genel Sekreterlik tarafından gelecek yıl için hazırlanan genel faaliyet programı ve diğer uluslararası teşkilatlarla yapılacak olan anlaşmaları inceler ve onaylar.

İNTERPOL İcra Komitesi; Uluslararası Kriminal Polis Teşkilatı INTERPOL’ün Genel Kuruldan sonra en üst icra organıdır.

İcra Komitesi İNTERPOL Tüzüğü uyarınca; Genel Kurulun kararlarının uygulanışını denetler, Genel Kurul toplantıları için gündem hazırlar, yararlı görülen her çalışma ve projeyi Genel Kurul’a sunar, Genel Sekreterlik yönetimini ve çalışanlarını denetler, Genel Kurul tarafından kendisine verilen tüm yetkileri kullanmakla görevlidir.   

İcra Komitesi, Teşkilat Başkanı, 3 başkan yardımcısı ve 9 delegeden oluşur. Başkan ve yardımcıları da dahil olmak üzere tüm üyelerin farklı ülkelerden olması zorunludur. İcra Komitesinde farklı kıtaların eşit şekilde temsil edilmesi esastır. Başkan 4 yıllık, başkan yardımcıları ve üyeler ise 3 yıllık bir süre için bu göreve seçilirler ve aynı şahsın aynı göreve bir daha seçilmesi mümkün değildir.

İNTERPOL Genel Sekreterliği; Teşkilatın günlük işleyişini sağlayan daimi organdır. Genel Kurul ve İcra Komitesince alınan kararları uygular. Genel Kurul tarafından 5 yıllık bir süre için seçilen Genel Sekreter ile idari ve teknik işleri yürüten diğer personelden müteşekkildir.

Üye Ülkelerin Milli Merkez Birimleri; Milli Polis Teşkilatlarının farklı mevzuat, dil ve yapılanmaya sahip olmaları nedeniyle uluslararası boyutlu suç ve suçluların takibinde karşılıklı yardımlaşmayı sağlamak amacıyla her üye ülkede İnterpol Milli Merkez Birimleri kurulmuştur. Günümüzde İnterpol’e üye ülke sayısı 194’e ulaşmış olup, BM’i geride bırakarak dünyanın en büyük uluslararası teşkilat olma özelliğini kazanmıştır. İnterpol Tüzüğü gereğince her ülke, Milli Merkez Birimi olarak hizmet verecek olan bir birimi tayin etmek zorundadır. Ülkemizde bu görev, İnterpol-Europol Daire Başkanlığına verilmiştir.

Dosya İnceleme Komisyonu; Kişisel bilgilerin Teşkilat tarafından işlenmesinin, Teşkilatça bu hususta tespit edilen düzenlemelere uygun olmasını sağlayan bağımsız bir birimdir. Bu komisyon, kişisel bilgilerin işlenmesini gerektiren proje, operasyon, kurallar grubu veya diğer konularda Teşkilata tavsiyede bulunur ve Teşkilat dosyalarında bulunan bilgiler hakkında yapılan taleplere işlem yapar. [6]

 

VERİ TABANLARI

Gelişen bilişim teknolojilerine uygun olarak kendisini geliştiren INTERPOL, üye 194 ülkeden sağlanan bilgilerle oluşturulan veri tabanları sayesinde, ülkelerin suçla mücadelesinde vazgeçilemez derecede önemli bir hizmet vermektedir. Veri tabanlarının ön önemlileri arasında Aranan Şahıslar (e-ASF), Çalıntı Kayıp Seyahat Belgeleri (SLTD), Çalıntı Motorlu Araçlar (SMV), Çalıntı Deniz Araçları (SVD), Çalıntı Sanat Eserleri (PSYCHE), Çalıntı İdari Dokümanlar (SAD), Uluslararası Çocuğun Cinsel İstismarı (ICSE) ve Orijinal Seyahat ve Kimlik Belgelerinin yer aldığı EDISON ile sahte belge örneklerinin yer aldığı DIAL-DOC sayılabilir.[7] 

• Aranan Şahıslar (e-ASF); hakkında bülten veya difüzyon yayımlanan şahısların yer aldığı veri tabanını,
• Çalıntı Kayıp Seyahat Belgeleri (SLTD); çalıntı boş seyahat belgelerinin yanı sıra pasaport, kimlik belgesi, BM seyahat belgesi veya vize damgası gibi kayıp, çalıntı, iptal ve geçersiz seyahat belgelerinin yer aldığı veri tabanını, 
• Çalıntı Motorlu Araçlar (SMV); araba, minibüs, otobüs, kamyon, kamyonet, treyler ve motosiklet gibi her türlü çalıntı motorlu araç ile bu araçların tespit edilebilir yedek parçalara ilişkin bilgilerin yer aldığı veri tabanını,
• Çalıntı Deniz Araçları (SVD); çalıntı deniz araçları ile motorlarına ilişkin bilgilerin yer aldığı veri tabanını,   
• Çalıntı Sanat Eserleri (PSYCHE); Çalıntı sanat, kültürel ve tarihi eserlerin resimlerinin ve detay bilgilerinin yer aldığı veri tabanını,
• Çalıntı İdari Dokümanlar (SAD); Araçlarla ve şahıslarla ilgili idari belgelerin yer aldığı veri tabanını,
• ICSE; çocuk istismarı ile mücadelede mağdurların ve faillerin kimliğini ve yerini tespit etmek ve failleri tutuklamak amacıyla kullanılan veri tabanını,
• EDISON; içerisinde 206 ülke ve uluslararası kuruluştan derlenen 4200 orijinal seyahat, kimlik ve ikamet belgesi yer aldığı veri tabanını,
• DIAL-DOC; ülkelere ait kimlik ve seyahat belgelerinde başvurulan sahtecilik yöntemlerinin görsel alarak yer aldığı veri tabanını ifade etmektedir.

 

 

 

 

 

BÜLTENLER

Renk kodlu bülten sistemine 1946 yılında geçen INTERPOL Teşkilatı, günümüzde üye ülkelerden gelen talepler üzerine farklı işlevlere sahip kırmızı, mavi, yeşil, sarı, siyah, turuncu ve mor bültenler yayımlamaktadır. Bu bültenlerin dışında, INTERPOL-Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Özel Bültenlerini de çıkarmaktadır.[8]

Kırmızı Bülten; Ülkelerin adli makamlarınca veya uluslararası mahkemelerce verilen bir hüküm veya çıkarılan yakalama müzekkeresine istinaden aranan bir suçlunun, iadesi, teslimi veya benzer bir hukuki işlemin tesisi amacıyla diğer ülkelerde yakalanması, tutuklanması, yerinin tespit edilmesi veya hareketlerinin kısıtlanması için arayan ülke INTERPOL Birimi veya uluslararası mahkemenin talebi üzerine Genel Sekreterlikçe yayımlanan bülteni,

Mavi Bülten; Bir suçla bağlantısı olduğu düşünülen kişinin doğru ve tam kimliğinin ya da yerinin tespit edilmesi amacıyla ilgili ülke INTERPOL Biriminin talebi üzerine Genel Sekreterlikçe yayımlanan bülteni,

Yeşil Bülten; Sabıkası bulunan ve her an suç işlemeye meyilli olan kişiler ile ilgili olarak diğer ülkeleri uyarmak amacıyla, ilgili ülke INTERPOL Biriminin talebi üzerine Genel Sekreterlikçe yayımlanan bülteni,

Sarı Bülten; Kayıp şahısların yerinin tespiti ya da kendilerini tanıtamayan kişilere yardım etmek amacıyla ilgili ülke INTERPOL Biriminin talebi üzerine Genel Sekreterlikçe yayımlanan bülteni,

Siyah Bülten; Kimliği belirsiz cesetlerin kimliğinin tespiti amacıyla, ilgili ülke INTERPOL Biriminin talebi üzerine Genel Sekreterlikçe yayımlanan bülteni,

Turuncu Bülten; Kamu güvenliğine, kişi ya da çevreye ciddi zarar verme tehdidi bulunan önemli olaylara, şahıslara veya delil içeren suç özetlerine ilişkin olarak,  INTERPOL’e üye ülkeleri uyarmak amacıyla ilgili ülke İNTERPOL biriminin talebi üzerine Genel Sekreterlikçe yayımlanan bülteni,

Mor Bülten; Suçlular tarafından kullanılan gizleme yöntemleri, düzenekler ve suç özet bilgileri ile yürütülen bir soruşturmanın neticelendirilmesi için bilgi talep etmek amacıyla ilgili ülke İNTERPOL Biriminin talebi üzerine Genel Sekreterlikçe yayımlanan bülteni,

Interpol-Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Özel Bültenleri ise terörizm ile mücadelede Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne yardımcı olmak üzere Interpol Genel Sekreterliği tarafından yayımlanmaktadır.

Bültenlerin dışında bir de difüzyon yayımlanmaktadır. Difüzyon ise,  INTERPOL’e üye ülkelerce işbirliği amacı ile Genel Sekreterlik ve INTERPOL’e üye diğer ülkelere gönderilen yazılı talebi, bu amaçla bir şahsın yakalanması, yerinin tespiti veya yürütülen bir soruşturma ile ilgili ilave bilgi talebinde bulunulabileceğini ifade eder.

 

 

KAYNAKÇA

Emniyet Genel Müdürlüğü, Uluslararası Adli İşbirliği Eğitici Kitabı, 2011

INTERPOL’ün tarihçesi, https://www.interpol.int/About-INTERPOL/History (Erişim tarihi 25.02.2019)

İlk Kongre Bildiri Özeti, https://www.interpol.int/About-INTERPOL/History/1914-2014/INTERPOL-1914-2014/1914/Summary-of-the Wishes (Erişim tarihi 25.02.2019)

INTERPOL’ün yapısı, https://www.interpol.int/About-INTERPOL/Structure-and-governance (Erişim tarihi 25.02.2019)

INTERPOL veri tabanları,  https://www.interpol.int/INTERPOL-expertise/Databases  (Erişim tarihi 25.02.2019)

INTERPOL bültenleri, https://www.interpol.int/INTERPOL-expertise/Notices  (Erişim tarihi 25.02.2019)

 

HAZIRLAYAN:

INTERPOL-EUROPOL DAİRESİ BAŞKANLIĞI